Betimleme, kurmaca metin içerisinde metnin daha inandırıcı ve gözde canlandırabilecek kadar somutlaştırma biçimidir. Bir anlamda kelimelerle resim çizmek diyebiliriz. Peki betimleme neden bu kadar kullanılan ve bir o kadar da eleştirilen bir sanat aracıdır? Neden kullanmak zorundayız? Bir metnin içinde betimleme olmazsa ne eksilir? Sanatın insan için ne olduğunu ve kurmaca metnin neden gerçeğe yakın olması gerektiğini irdeleyeceğiz.
Öncelikle ilk insan karnını doyurup kendi topluluğu ile ateşin etrafında toplandığı zaman ilk bilinçsel devrimlerinden birini de yaşamıştır. Bu; hikâyeler anlatmak, kendi deneyimlerini paylaşmak ve birbirlerine gördüğü nesneleri veya hayvanları anlatmak olmuştur. Tabii buradaki hikâyeler sanatın ilk başlangıcı olarak kabul edilebilir ama bu anlatılardaki tek amaç hayatta kalmak ve çevresindeki insanların da hayatta kalması için çaba göstermek olmuştur. Bunları dillerinin döndüğü veya çizdiği kadarıyla aktarmışlardır. Buradaki aktarım ise tabii ki betimleme ile başarılmıştır.
Karşılaştıkları nesnenin veya hayvanın nasıl göründüğünü, nasıl avladıklarını, nasıl kaçtığını veya ne gibi iletişim yaşandığını diğerlerine anlatarak bilgilendirme ve eğlenme amacı güdülmüştür. Tabii bizim kültürümüzde de olduğu gibi kulaktan kulağa anlatıldığı için gerçeğe yakın da olsa abartarak veya eksik bilgileri kendileri doldurarak tamamlamaya çalışılmıştır. Bu gibi konuşmaları ilk betimleme örneği kabul edebiliriz.
Betimlemenin neden ve nasıl ortaya çıktığını anlattığımıza göre yazım dünyasında betimlemenin neden bu kadar çok kullanıldığını tartışma sırası geldi!
Yazılan eserlerin çoğu kendisine inanılması için çaba gösterir. Yazar bu konuda bilerek veya bilmeyerek metnin gerçek veya gerçeğe çok yakın olduğunu karşısındaki kişiye inandırmaya ve kişinin esere girmesi için özel bir çaba gösterir. Bu yüzden bir olayı, bir durumu anlatırken betimlemeden yararlanır. Gerçek hayatta gözümüzle gördüğümüz şeyler sayfalarca anlatılabilir.
Bir metnin içinde betimleme olmazsa gerçekliğini kaybeder. Burada karşı bir argüman olarak fantastik veya bilim kurgu romanlarını örnek verebilirsiniz ama bu gibi edebiyatlarda ayağı yere basan belli bir kural çizilir. Bu evrende neyin nasıl işlediği veya hayal ürünü bile olsa bu gibi metinlerde çokça betimlemelerden yararlanılarak okuyucuya gerçek olduğu inandırılır.
Betimlemenin kullanılmamasında ise ortaya tatsız, tuzsuz bir metin ortaya çıkar. Bu yüzden anlatılan olay kadar yaşanılan ortam, olayların yerleri gibi bir araca ihtiyaç duyulur. Betimleme bu yüzden çok önemlidir. Çokça betimleme kullanmak ise elbette tam tersi bir etki yaratır. Bu etki amacı, yani anlatmak istenilen bir olayı veya düşünceyi gölgede bırakır.
İnsan güzeli veya çirkini anlatmak zorundadır. Çünkü bu gibi eylemler olmasa hayatımız sıkıcı ve amaçsız olur. Bu yüzden ne kadar anlattığımız şeylere kendimiz yorum eklesek de ancak bu şekilde aktarabiliriz.
Betimlemenin farkında olmasak bile hayatımızdaki yeri oldukça önemlidir. Bir şeyleri anlatırken etrafındaki nesnelere yer vererek inandırıcılık ve onaylanma kazanmak, yere daha sağlam basan bir eser çıkarmak, deneyimlerimizi ve hayatımızın birer tiyatro oyunu olduğunu kabullenmemiz içindir. Oyunumuzu oynayıp, seyirciye selamımızı verip, perdeler kapanırken ışıkların gitgide kısıldığı, alkışlarla uğurlandığımız hayatımız…
Umarım betimleme hakkında sizleri bilgilendirebilmişizdir. Eğer katılmadığınız veya yanlış bulduğunuz bir yer olursa yorumlarda belirtmeyi unutmayın!
