Hava Kirliliği Ünlü Empresyonist Ressamları Etkiledi mi?

J.M.W. Turner’ın Apullia in Search of Appullus (1814) adlı tablosu, tuval üzerinde açıkça tanımlanmış köprüler, ağaçlar ve insanlarla zengin ayrıntılara sahip bir manzara tasvir eder. Öte yandan, Yağmur, Buhar ve Hız (1844), sınırları gevşekçe belirlenmiş bir renk bereketidir.

Paris’teki École Normale Supérieure’de görev yapan atmosfer bilimci Anna Lea Albright için bu zıtlık bir soruya ve nihayetinde geçtiğimiz ay Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan bir çalışmaya yol açtı. Empresyonistler Sanayi Devrimi sırasındaki hava kirliliğini tasvir ediyor olabilirler mi?

Araştırmanın başyazarı Albright ve Harvard’da iklim bilimci olan eş yazar Peter Huybers, Turner’ın 60 ve Claude Monet’nin 38 Londra ve Paris’teki simgesel yapıların resimlerini analiz etti. Peki ama tam olarak ne arıyorlardı?

“Düşük kontrast ve daha beyaz tonlar Empresyonist tarzın ayırt edici özellikleridir. Bunlar aynı zamanda uzaktaki bir sahnenin çıplak gözle nasıl göründüğünü etkileyebilen hava kirliliğinin de özellikleridir,” diye yazıyor Science News’ten Bas den Hond.

Araştırmacılar, temiz ve kirli koşullarda çekilmiş kıyaslama fotoğraflarını kullanarak, resimlere uygulayacakları bir “kontrast ölçütü” oluşturdular. Daha sonra verilerini tahmini tarihsel kirlilik seviyeleriyle karşılaştırarak kontrol ettiler. Sonuçta yaptıkları analiz, hava kirliliği seviyelerinin “daha puslu konturlar ve daha beyaz bir renk paleti” ile ilişkili olduğunu gösterdi.

Araştırmacılar, “Bu sonuçlar, Turner ve Monet’nin resimlerinin Sanayi Devrimi sırasındaki atmosferik çevresel dönüşümün unsurlarını yakaladığını gösteriyor” diye yazıyor.

Sanat tarihi dünyasında bu olguyu açıklamak için Turner ve Monet’nin yaşlandıkça görme yetilerinin kötüleşmiş olabileceği fikri de dahil olmak üzere pek çok teori ortaya atılmıştır. Bu yeni açıklama, veri odaklı bir alternatif sunuyor.

“Turner’ın Apullia in Search of Appullus (1814) tablosu gibi eserlerde açıkça tanımlanmış unsurlar bulunur.”

Çalışma aynı zamanda Empresyonizmin kendisi ve bulguların akıma ilişkin anlayışımızı değiştirip değiştirmeyeceği hakkında da bir tartışma başlatıyor.

Washington Post’tan Kasha Patel’e konuşan Huybers, “Empresyonizm genellikle gerçekçilikle karşılaştırılır, ancak sonuçlarımız Turner ve Monet’nin empresyonist eserlerinin de belirli bir gerçekliği yakaladığını vurguluyor” dedi. “Özellikle Turner ve Monet, güneş ışığının duman ve bulutların arasından nasıl süzüldüğünü gerçekçi bir şekilde göstermiş gibi görünüyor.”

Bu Empresyonist ikonların sadece gördüklerini resmettikleri fikri eleştirilere neden olmuştur. Washington Post’ta sanat eleştirmeni Sebastian Smee, “içsel yaratıcı seçimleri dış uyaranlarla karıştırmaya” karşı uyarıyor.

Kirlilik ile empresyonistlerin çalışmaları arasında bir bağlantı olduğunu kabul ediyor – her ne kadar daha önce de gündeme getirilmiş olsa da. Yine de, bu açıklamaya çok fazla bel bağlamanın Monet ve Turner’ın yaratıcı farklılığının altını oyacağından endişe ediyor. Monet’nin Paris’in 50 mil kuzeybatısında resmetmiş olmasına rağmen bulanık ve silik olan ünlü nilüferlerinden ne anlamalıyız?

“Monet bir kayıt makinesi değildi. O uzun bir geleneğin içinden çıkan bir ressamdı” diye yazıyor Smee.

Çalışmanın yazarları bazı açılardan aynı fikirde. Hava kirliliğinin kontrast farklılıklarının sadece bir kısmını açıklayabileceğini savunuyorlar. Albright Science News’e şunları söylüyor: “Ortam benzer olduğunda farklı ressamlar benzer şekilde resim yapacaktır. Ama haddimi aşıp şunu söylemek istemiyorum: Empresyonizmin tamamını açıklayabiliriz.”

Gerçek ister Albright’ta ister Smee’de ya da ikisinin ortasında bir yerde olsun, kesin olan bir şey var: Avrupa, 18. ve 19. yüzyıllarda Sanayi Devrimi sırasında muazzam değişimler geçiriyordu. Turner ve Monet bu eşi benzeri görülmemiş değişimlerin ortasında doğdular ve açık gökyüzünün puslu gökyüzüne dönüştüğünü fark edeceklerdi.

Araştırmacılar gelecekte, kirlilik ve iklim değişikliğinin günümüz sanatçılarının çalışmalarını nasıl etkilediğini incelemek istiyor. Huybers, Hyperallergic’ten Elaine Velie’ye şöyle diyor: “İnsanların çevrelerini nasıl tasvir ettiklerine ve çevrenin neyi gözlemlemeyi seçtiğimizi nasıl etkilediğine bakmanın gerçekten ilginç olduğunu düşünüyorum.”