İbn Rüşd

Tam adı ile, Ebu’l-Velid Muhammed ibn Ahmed ibn Muhammed ibn Rüşd, 14 Nisan 1126 yılında Kurtuba’da doğmuştur. Endülüslü Arap felsefeci, hekim, fıkıhcı, matematikçi ve tıpçı olan İbn Rüşd’e göre tek filozof Aristotales’tir.

 

En çok Aristo’nun eserlerinden yaptığı, bugün batıda pek çoğu unutulmuş Arapça tercümeleri ve şerhleriyle ünlüdür. 1150 yılından önce Avrupa’da Aristo’nun eserlerinin birkaç tercümesinden başkası yoktu ve bunlar da din adamlarınca rağbet görmeyip incelenmiyordu.

İbn Rüşd’ün eserlerinin 12. yüzyıl başlarında Latinceye tercümesi ile Batı’da Aristo’nun mirası yeniden keşfedilmiştir. İbn Rüşd’n Aristo üzerinde çalışmaları otuz yıllık bir dönemi kapsamaktadır. Bu dönem içinde erişemediği “Politika” dışında bütün eserlerine şerhler yazılmıştır.

Orta Çağın Avrupalı skolastiklerinin kendisine gösterdikleri saygıdan ötürü Dante, İbn Rüşd’ü İlahi Komedya da diğer büyük pagan filozoflarla birlikte “intifatın üne borçlu olduğu” Limbo’da göstermiştir.

İbn Rüşd’ün siyaset, din, hukuk, tıp ve felsefenin pek çok alanında 150’den fazla eser kaleme aldığı bilinmektedir. Özellikle Aristotales’in Organon külliyatı üzerine yazdığı birçok şerh bulunmaktadır.

Bu şerhlerin boyutları küçük, orta ve büyük olmak üzere üç çeşittir. Küçük ve orta şerhler, ekseriya eserin tamamının şerhi olmakla birlikte bazı kapalı ifadelerin sayfalar boyu analiz edildiği çalışmalardır.

İbn Rüşd, İsaguci adı ile Organon’un altı kitaplık külliyatına giriş mahiyetinde bir eser kaleme almıştır. Benzer bir örneği İbn Sina’nın Şifa Külliyatına yazdığı el-Medhal isimli çalışmasında görülmektedir.

Felsefe üzerine sayısı eseri bulunan İbn Rüşd, 10 Aralık 1198 yılında Marakeş, Fas’ta vefat etmiştir.