Dünyada en çok kullanılan uyuşturucu maddelerden birisi esrardır.[1] Esrar kullanımının serbest olduğu az sayıda ülke varken, tıbbi amaçlarla esrar kullanımının yasal olduğu bazı ülkeler bulunmaktadır.[2]
Ağrıyı azaltmak, tıbbi amaçlarla esrar kullandığını belirten kişilerin bildirdiği en yaygın sebeplerden birisidir.[3] ABD’de yapılan ulusal bir ankete göre, katılımcılar arasından geçen yıl esrar kullandığını belirtenlerin %17’sine tıbbi amaçla esrar reçetesi yazılmıştı.[4] Kuzey Amerika, Avrupa ve Avusturalya’daki yetişkinlerin ağrıyı azaltmak için esrar kullandığını belirttikleri orana reçetesiz kullanım da eklendiğinde bu oranın %17 ile %30 arasında olduğu tahmin edilmektedir.
Esrar ve esrardan türetilmiş kannabidiol gibi ürünler ağrıyı azaltmada tıbbi amaçlarla kullanılabilse de bunu yapmada gerçekten ne kadar etkili olduğu hâlâ belirsizdir. Dr. Filip Gedin ve ekibinin Journal of the American Medical Association‘da yayımlanan makalesi esrarın ağrıyı hafifletmekte plasebodan daha etkili olmadığını gösteriyor.[5]
Ekip, çalışmasını yürütürken esrar ile plasebonun klinik ağrı tedavisi için karşılaştırıldığı randomize kontrollü araştırmaların sonuçlarını inceledi ve çalışmaya, özellikle de tedaviden önce ve tedaviden sonra ağrının şiddetindeki değişikliği karşılaştıran araştırmaları dahil etti. Toplamda, yaklaşık 1.500 kişiyi içeren, 20 araştırmanın sonucu incelendi.
Dahil edilen araştırmalar çeşitli farklı ağrı durumlarını ve tetrahidrokannabinol (THD), kannabidiol (CBD) ve nabilon gibi sentetik esrar da dahil olmak üzere esrar ürünlerini inceledi. Ağrıyı azaltmaya yönelik yapılan tedaviler hap, sprey, yağ ve tütsü gibi farklı şekillerde uygulandı.
Çalışmaya katılanların çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktaydı (%62) ve yaşları 33 ile 62 arasındaydı. Çalışmaların çoğunu ABD, Birleşik Krallık ve Kanada’da yapılan çalışmalar oluşturmaktaydı. Bunun yanında Brezilya, Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda, İsrail, Çek Cumhuriyeti ve İspanya’da yapılan çalışmalar da dahil edildi.
:format(webp)/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F5f9a6b83e6b88f365ae68f64ea6ef290.jpeg)
Ekibin meta-analizi, plasebo ile tedavisinden sonra ağrının önemli ölçüde daha az şiddetli olarak belirtildiği ve kişiye bağlı olarak bu etkinin orta ile büyük bir etki olduğunu gösterdi. Ayrıca ekip, ağrıyı azaltmakta esrar ile plasebo arasında önemli bir fark gözlemlemedi.
Bu sonuçlar, 2021 yılında yayınlanan benzer bir meta-analizin sonuçlarını yeniden doğrulamaktadır.[6] 2021 meta-analizi, daha yüksek kaliteli ve daha iyi körleme prosedürlerine sahip çalışmaların daha yüksek plasebo tepkileri verdiğini de bulmuştur. Bu, bazı plasebo kontrollü tıbbi esrar denemelerinin doğru körlemeyi sağlamakta başarısız olduğunu ve bunun, tıbbi esrarın etkisinin olduğundan fazla olduğunun tahmin edilmesine neden olduğunu göstermektedir.
Çalışma, bunun yanında, aynı tat, koku ve görünüme sahip olmasına rağmen birçok katılımcının plasebo ile esrarı ayırt edebildiğini gösterdi. Katılımcılar, esrar alıp almadıklarının farkındalarsa tedavinin, etkililiğine yönelik önyargılı bir değerlendirme yapma olasılıkları daha yüksek olmaktadır bu sebeple araştırmacıların tedaviye yönelik esrarın gerçek etkisini inceleyebilmesi için katılımcıların hangi maddeyi aldıklarını bilmemesi gerekmektedir.
Medya Etkisi
Ekip, katılımcıların bildirdikleri iyileşmenin, tedavi edici etkiyle ilgili olup olmadığını incelemek için çalışmaların medyada ve akademik dergilerde nasıl ele alındığını da inceledi. Ekibin çalışmasına bunu da dahil etme amacı, bazı araştırmaların, internetteki bilgilerin kişilerin tedaviden beklentilerini etkileyebildiğini göstermesiydi.[7]
Medyadaki görünürlük; bir araştırmanın medyada, bloglarda ve sosyal medyada yer aldığını değerlendirme aracı olan Altmetric aracılığıyla ölçüldü. Akademik etki ise diğer araştırmacılar tarafından çalışmalara yapılan atıflar ile hesaplandı. Medyada ve bloglarda konu ile ilgili toplam 136 haber bulundu.
Etki, esrarın ağrı tedavisine yönelik nasıl sonuçlar oluşturduğuna göre pozitif, negatif ve nötr olarak kategorize edildi. Haberlerin büyük bir çoğunluğu esrarın ağrı tedavisinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu yönelikti. Bu, bir çalışmanın sonuçlarının gerçekte nasıl olduğuna bakılmaksızın medya kapsamının esrara yönelik olumlu yönde şekillendiğini göstermektedir.
Tedavi beklentileri ile plasebo tepkileri arasındaki ilişkiye dair pek çok örnek bulunmaktadır.[8] Bir kişi belirli bir ürünü veya tedaviyi kullanarak iyileşeceğini düşünürse, bu durum, gelen ağrı sinyallerini algılama biçimini değiştirebilir ve ağrının şiddetinin daha az olduğunu düşünmesine neden olabilir.[9] Son kanıtlar, başlangıçtaki beklentilerimizle çelişen kanıtlar sunulsa bile plasebo etkisinin işe yarayabileceğini göstermektedir.[10]
Ekibin çalışmasındaki gözlemlenen yüksek plasebo etkisininden sadece medyanın sorumlu olduğunu %100 kesin bir şekilde söylenemez. Ama plaseboların ağrıyı tedavi etmek konusunda en az esrar kadar etkili olduğunun gösterildiği düşünülecek olursa, sonuçların, plasebo etkisi hakkında düşünmenin ne kadar önemli olduğunu ve bunun medya gibi dış etkenlerden ne kadar etkilenebileceğini gösterdiği söylenebilir. Ayrıca, medyanın oldukça ilgisini çeken esrar gibi tedaviler için, klinik deneylerde çok daha fazla titiz olmak gerekiyor.
Kaynak: Evrim Ağacı
