Milli Savunma Sanayimizin İlk Kurucusu: Şakir Zümre…

1925 yılında Mustafa Kemal, Türkiye’nin sanayileşme politikaları doğrultusunda Bulgaristan’da tanıştığı arkadaşı Şakir Bey’i Türkiye’ye davet ederek Türkiye’de silah fabrikası kurmasını istedi. Kendisine fabrika kurması için Haliç’in kıyısında Sütlüce’de yer gösterildi.

Cumhuriyet tarihinin Savunma sanayi alanında mühimmat üretimi yapan ilk özel fabrikası olan Şakir Zümre fabrikası 1925 yılında tamamı yerli birikim ve sermaye ile Sütlüce’de kuruldu. İlk zamanlarda fabrikada çalışan işçi ve ustalar Bulgaristan’dan getirilen kişiler olsa da 1930’lu yıllardan itibaren kadronun tamamına yakınını Türk çalışanlardan oluştu.

Fabrika kısa sürede cephane üretimi hakkında büyük bir bilgi birikimi ve tecrübeye ulaşarak zamanla 2 bin kişinin çalıştığı büyük bir fabrika haline geldi ve fabrikada Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyacı olan 100, 300, 500 ve 1000 kg’lık uçak bombaları üretildi.

Türk Deniz Kuvvetlerinin ihtiyacı olan cephaneler de üretilmeye başlandı. Yine kara kuvvetleri için cephane, el bombası, işaret ve aydınlatma fişekleri, kara mayınları gibi bir çok mühimmat Türk mühendis ve teknisyenleri tarafından bu fabrikada üretilerek ordumuzun ihtiyacının büyük bir kısmı karşılandı.

Hatta fabrika Yunanistan, Bulgaristan, Polonya ve Mısır gibi ülkelere ihracat da yapmaya başladı. İhracatın 1,5 milyon liraya ulaşması dünyada büyük yankı uyandırdı.

1948 yılında Türkiye’ye Marshall yardımlarının başlaması ve 1949 yılında kurulan NATO’ya Türkiye’nin 1951 Eylül ayında üye olarak kabul edilmesiyle Amerika’nın talepleri doğrultusunda silah üretimine getirilen yasaklar ve Amerika’nın Türkiye’ye yaptığı silah yardımlarıyla yerli üretimler durma noktasına geldi.

Türkiye’nin ilk milli fabrikalarından olan Şakir Zümre fabrikasından alımlar durdurulunca sipariş alamayan fabrika silah üretimine son vermek zorunda bırakıldı.

Böylece Şakir Zümre’nin büyük emeklerle Türkiye’ye kazandırdığı silah fabrikası zaman içinde bitirilerek ülke savunma sanayii yabancı güdümüne girdi.

Kaynak: Dr. İlhami Pektaş, Milli Savunma Sanayimizin İlk Kurucusu: Şakir Zümre.