Romantizm akımı, 1800 ve 1850 yılları arasında klasisizm akımına tepki olarak Avrupa’da çıkmıştır. Zamanla bütün Avrupa’ya yayılmıştır. ”Deha akıldadır.” diyen klasisizmcilere karşı ”Deha yürektedir.” tutumundalardır. Katı kuralları ve soyluların kendi gerçekliğini reddeden bir akımdır. Sadece yüksek zümrenin dayattığı ve insanların inanmaya zorlandırıldığı tüm kavramlara karşıdır. Buna aristokratik sosyal ve siyasi düzen, doğanın bilimsel rasyonilizasyonu da dâhildir.
Sanatta özgür olmayı savunur. Doğaya, duygulara ve insana verdiği önemle tanınır. Klasisizmin insan, doğa ve duygular konusundaki ketum tavrına karşılık romantizm bu kadar kesin tanımlar yapmamaktadır. Romantizm, doğayı rasyonel olarak değil duygularla ifade etmeyi tercih eder. ”İyilik, yürek, anlam ve sevgi” gibi kavramlar hemen hemen bütün eserlerde kendini gösterir.
Romantizm, yüksek zümrenin konuştuğu dil yerine halkın kullandığı dili tercih eder. Bu yüzden dili daha savurgan ve coşkuludur. Edebî eserlerde özellikle betimleme ve mecazlar bu akımın olmazsa olmazlarındandır. Doğayı, insanı ve duyguları betimleme yardımıyla okuyana net bir şekilde resmederek verir. Ayrıca eserlerde her türlü insan vardır. Çiftçi, köylü, kral, prenses, aristokrat gibi kimseler ayrı değil aksine iç içedir. Ancak yazar da kitabın içindedir ve bu durum günümüzde bir kusur olarak görülmektedir.
Klasisizmde sanatçının kendini saklama gibi bir yönelimi varken romantizmde sanatçı kendini saklamaz. Aksine kendisini gösterir veya hissettirir. Yazar, eserde araya girip kendi fikrini olduğu gibi ya da bir karakter yardımıyla verebilir.
Romantizm akımının ortaya çıkmasında özellikle Fransız Devrimi etkili olmuştur. Devrim sonrası oluşan siyasal, toplumsal ve düşünsel yapı bu konuda önemli bir rol oynar. Ayrıca Hristiyanlığın mucizeleri yeniden ele alınmış ve milliyetçilik kavramları öne çıkmaya başlamıştır.
Pek çok ülkede ve pek çok sanat alanında etkili olmuştur. En bilinen temsilcileri Victor Hugo, J. J. Rousseau, Goethe ve Voltaire’dir. En çok bilinen eserler ise Faust, Candide, Işıklar ve Gölgeler, Akşam Şarkıları, Kanunların Ruhu gibi eserlerdir. Türk edebiyatında romantizm öncüleri de Namık Kemal, Ahmet Mithat, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan’dır.
